Μας ρημάζουν! Μας καταστρέφουν! Από τότε που ήρθαν ετούτοι οι διαολοσταλμένοι, τίποτα δεν μας πάει δεξιά. Από το κακό στο χειρότερο πηγαίνουμε! Καταστρέφεται το σύμπαν! Χίλια κακά της μοίρας θα μας βρουν, κι αυτό γιατί κάναμε το λάθος κι ακούσαμε αυτά που λέγανε!
Αχ! Πόσο μας λείπουν οι άλλοι! Εκείνοι ήταν μια σιγουριά! Είχαμε μάθει να ζούμε μαζί τους, με τα καμώματά τους, με τα τερτίπια τους, τις μπαγαποντιές τους! Τους ξέραμε, που να πάρει! Τούτοι οι αναθεματισμένοι -κακό ψόφο να ’χουν- όλα στραβά τα κάνουν! Κι αυτά που ξέραμε… τώρα θέλουν να τα ξεμάθουμε! Εμ, δεν θα τους περάσει! Θα τους πετάξουμε πέρα κι ακόμα μακρύτερα. Θα τους στείλουμε στον αγύριστο! Εκεί έξω! Ναι ντε… εκεί που δεν θα μας πειράζουν, ούτε θα τους βλέπουμε! Εμείς ξέρουμε ό,τι μας μαθαίνανε τόσα χρόνια! Δεν θα τ’ αλλάξουμε όλα τώρα, μεμιάς! Θεέ και Κύριε! Ας κρατηθώ, αλλιώς θα ξεστομίσω καμιά κατάρα! Αλλά και τέτοια να πω, λίγη τούς είναι! Με τούτα που γίνονται; Φωτιά θα πέσει να μας κάψει!
Κάπως έτσι, σε «υψηλού» επιπέδου πολιτικό πολιτισμό και με βαθιά πολιτική ανάλυση και επεξεργασία, η κοινωνία πέρασε από τον Μεσαίωνα στην Αναγέννηση, τρομάζοντας την καθεστηκυία τάξη και φτιάχνοντας μιαν άλλη, που όταν ήρθε η δική της η σειρά να παραδώσει τα ηνία της εξουσίας της, αντιμετώπισε ως διαβόλους και τριβόλους τους νεοφερμένους. Οι δε καινούργιοι, αφού ανάπτυξαν με επιτυχία την αιματοβαμμένη και απάνθρωπη αποικιοκρατία τους και αφού υποδούλωσαν τούς, κατά τα δικά τους πρότυπα εξέλιξης, άγριους της Αφρικής, Αμερικής και Ασίας, υποτάχθηκαν στην έλευση του πρώιμου καπιταλισμού και στις αξίες του Διαφωτισμού. Η Ιστορία όμως συνεχίστηκε και, ευτυχώς για μας, δεν σταμάτησε να έχει τη δική της αυτόνομη πορεία. Φθάνοντας στο σήμερα και ζώντας την πάροδό του, ετοιμαζόμαστε για την είσοδο στο αύριο, στην επόμενη μέρα, στη συνέχιση της Ιστορίας. Από αυτή την εξέλιξη δεν ξεφεύγουμε.
Σίγουρα το παρόν είναι πάντοτε σκληρό και βιώνεται εν τω πράττεσθε, οι δε αποτιμήσεις του, ως επί το πλείστο, γίνονται εν θερμώ και αυτοστιγμεί. Αυτή εξάλλου είναι η βιωμένη πολιτική και η διαφορά της πολιτικής πράξης από την πολιτική θεωρία. Δύσκολα οι δυο τους συγχρονίζονται και συνοδοιπορούν. Κι όταν σπανίως το καταφέρνουν, εμφανίζεται κάποιας μορφής επαναστατική κατάσταση – όχι όμως απαραίτητα ευθύγραμμης, επιθυμητής ή αναμενόμενης. Αυτή μπορεί να έχει πισωγυρίσματα, σε βαθμό που οδηγούμαστε σε αμφισβήτηση των συμβάντων, σε παραίτηση, αλλά και σε θυμό γι’ αυτά που γίνονται· που είναι αλλιώτικα από κείνα που περιμέναμε. Σ’ αρκετούς, ό,τι συμβαίνει είναι απαράδεκτο, μιαρό, αποδιοπομπαίο. Σ’ άλλους, αυτό φαντάζει ως παράδοξο, άγνωστο. Τους κρατάει κουμπωμένους ή σε στάση αναμονής. Κάποιοι όμως είναι ένθερμοι υποστηρικτές του και, με ακραίες εκφάνσεις, γίνονται βασιλικότεροι του βασιλέως. Τέλος, είναι και κείνοι που αντιμετωπίζουν όλ’ αυτά, μέσα από μια διαλεκτική ανάλυση. Που προσπαθούν να δουν τις θέσεις και τις αντιθέσεις, ώστε να οδηγηθούν στη σύνθεση.
Αλλά και πάλι, πόσο εύκολο είναι να υπερβούμε, τόσο τις προσωπικές μας αδυναμίες, όσο και τις εξωτερικές παρεμβάσεις και την καθοδηγούμενη πληροφόρηση και ενημέρωση; Απαιτείται μεγάλη επιμονή, πολύπλευρη γνώση και υψηλή ικανότητα αξιολόγησης και εμβάθυνσης των συμβάντων. Με τούτα και με τ’ άλλα, κάνουμε ταμείο κάθε βράδυ και βλέπουμε που φτάσαμε. Σε τι κάναμε πίσω και γιατί, αλλά και πόσο μακριά μπορούμε και γιατί όχι, οφείλουμε να πάμε. Δεν ισχύει το που θα φτάσουμε, αλλά που να κατευθυνθούμε.
Μέσα σ’ αυτό τον ορυμαγδό, στην αντάρα από το εσωτερικό και το εξωτερικό μέτωπο, είναι πολύ λογική η ερωτηματική απορία του μπόμπιρα: «Γιατί ουρλιάζουν όλοι αυτοί μπαμπά;» Κι εσύ πρέπει να του απαντήσεις με νηφαλιότητα, σύνεση, σωφροσύνη και καθαρό μυαλό. Η λάθος απάντηση, θα τον στρέψει σε βαλτώδη μονοπάτια. Μια διαφορετική απάντηση όμως, μπορεί να του ανοίξει τον ορίζοντα. Γιατί ο κλειστός ορίζοντας είναι αυτός που τόσα χρόνια μας σέρβιραν ως την κανονικότητα. Γιατί το δικό τους Τρούμαν σόου, το παρουσίαζαν ως τη δική μας αναπόδραστη επιλογή. Τρομάρα τους!
