Του Μιχάλη Πουσπουρίκα:
Όταν μιλάμε για Βιώσιμη Αστική Κινητικότητα, η πρώτη εντύπωση είναι ότι κάποιοι επεξεργάζονται λύσεις ώστε να διαμορφωθεί ένα πλαίσιο οικολογικής μεταφοράς σε μια Πόλη. Όμως αυτό είναι μόνο μια πρώτη ανάγνωση.
Μια πιο ουσιαστική προσέγγιση του θέματος μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η διαχείριση των όρων διαβίωσης των κατοίκων στις σύγχρονες πόλεις σήμερα, επιτάσσει οι όποιες παρεμβάσεις να είναι αποτέλεσμα διαδικασιών που προάγουν την Δημοκρατία, την Ισόρροπη Ανάπτυξη, την Κοινωνική Συνοχή και την Αειφορία. Και αυτό αποτελεί την επιτομή του όρου Βιώσιμη Αστική Κινητικότητα.
Η Β.Α.Κ. αποτελείται από τρεις πυλώνες πολύ σημαντικούς για την εφαρμογή του όποιου ολοκληρωμένου σχεδίου βελτίωσης του τρόπου ζωής και κινητικότητας στα αστικά κέντρα:
- την Περιβαλλοντική βιωσιμότητα
- την Κοινωνική βιωσιμότητα
- την Οικονομική βιωσιμότητα
Για να εφαρμοστούν αυτές οι παρεμβάσεις στις σύγχρονες πόλεις πρέπει να εκπονηθεί ένα Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (Σ.Β.Α.Κ.) που θα έχει ως χαρακτηριστικά την Συμμετοχική προσέγγιση των κατοίκων, την Δέσμευση της Αυτοδιοίκησης για βιωσιμότητα του σχεδίου, την Ενοποιημένη και όχι αποσπασματική προσέγγιση του αστικού χώρου καθώς και Σαφές όραμα για το μέλλον της Πόλης.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι πρωτοβουλίες για τα έργα Β.Α.Κ., σχεδιάζονται στο πλαίσιο του Συμφώνου των Δημάρχων καθώς και στο πλαίσιο πολιτικής για τις Έξυπνες Πόλεις καιΚοινότητες με στόχο την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων.
Τα αποτελέσματα μέχρι σήμερα όπου έχουν εφαρμοστεί αυτές οι πολιτικές είναι θεαματικά για την καθημερινότητα των κατοίκων κι αυτό αποτελεί μια πολύ καλή αρχή για την ολιστική προσέγγιση του θέματος από όλα τα αστικά κέντρα και κυρίως στην Ελλάδα.
Ξάνθη και Βιώσιμη Αστική Κινητικότητα
Η περίπτωση της Ξάνθης μπορεί να αποτελέσει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα εφαρμογής Σχεδίου Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας.
Η Πόλη της Ξάνθης, η οποία βρίσκεται στα βορειοανατολικά της χώρας και ανήκει διοικητικά στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, αποτελεί δείγμα αστικής δομής με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που αντανακλούν στο κοινωνικό και οικονομικό status των τελευταίων δεκαετιών του 1800 στις οποίες και γνώρισε μεγάλη οικονομική και κοινωνική άνθιση χαρακτηρισμένη και ως εποχή της “belle époque”. Πρόκειται για μια πόλη μικρού μεγέθους (56.000 κάτοικοι), στο βόρειο τμήμα της οποία τοποθετείται ο χαρακτηρισμένος ως διατηρητέος οικισμός της Παλιάς Πόλης (Ιστορικό Κέντρο), η οποία εμφανίζει πλούσια πολιτιστική και κοινωνική δράση με πλήθος εκδηλώσεων και φεστιβάλ κατά τη διάρκεια του έτους.
Σήμερα, και λόγω των εγγενών πολεοδομικών της προβλημάτων, εμφανίζεται επιτακτική η ανάγκη για την εφαρμογή ενός συνολικού πλαισίου παρεμβάσεων Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας στην περιοχή του ευρύτερου «κέντρου της πόλης».
Οι γενικές πολιτικές που πρέπει να υλοποιηθούν στη Ξάνθη ώστε να μετατραπεί σε μια σύγχρονη Έξυπνη και Βιώσιμη Πόλη είναι οι εξής:
– Βελτίωση υποδομών προς μια ήπια κινητικότητα με περιορισμό των μηχανοκίνητων οχημάτων και αντικατάσταση της με ηλεκτροκίνηση, ποδηλατοκίνηση και πεζοπορία
– Λειτουργία μοντέλου ανταπόδοσης στους πολίτες που συμμετέχουν και υιοθετούν τις νέες συνήθειες αστικής κινητικότητας όπως:
- Μείωση Δημοτικών τελών σε πολίτες ανάλογα με την χρήση εναλλακτικών μορφών κινητικότητας
- Πολιτική επιδότησης δράσεων σε κατοίκους του αστικού οικισμού
- Πολιτική παρεμβάσεων με τους νέους κανόνες αστικής κινητικότητας (Σχέδιο Λευκά Ποδήλατα, car/van pooling, ομαδική μετακίνηση προς το σχολείο και την εργασία με περπάτημα).
- Δημοτική Κάρτα Υγείας με δωρεάν κάλυψη ιατρικών εξετάσεων
- Έξυπνος Πολιτισμός. Η αλλαγή νοοτροπίας στην κινητικότητα θα μπορεί να χρηματοδοτεί πολιτιστικές εκδηλώσεις με επίκεντρο τον νέο διαμορφωμένο αστικό χώρο.
– Δημιουργία Αστικού Παρατηρητηρίου για την μέτρηση δεικτών που συμβάλλουν στην εγκαθίδρυση του μοντέλου της Β.Α.Κ. όπως: υγείας πολιτών, τουριστικής κίνησης, αύξησης τοπικού ΑΕΠ, εξοικονόμησης ενέργειας, ρύπανσης (π.χ. CO2), παραγωγικότητας εργαζομένων κλπ
– Δημιουργία μοντέλου συνεχούς διαβούλευσης των πολίτων με στόχο την εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών Αστικής κινητικότητας
Αν οι παραπάνω προτάσεις υιοθετηθούν – δεδομένου ότι μιλάμε για μια ιστορική πόλη, σε κρίσιμη γεωγραφική θέση, με τεράστια πολιτιστική και πολυπολιτισμική κληρονομιά αλλά και κτιριακό απόθεμα – τότε είναι σίγουρο ότι τα μέτρα Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας θα έχουν θεαματικά αποτελέσματα στην κινητικότητα των κατοίκων, την παραγωγικότητα και στη ανάπτυξη του αστικού περιβάλλοντος, παράγοντες δηλαδή που ορίζουν μια σύγχρονη αστική οντότητα. Επίσης θα αποτελέσουν Καλή Πρακτική για εφαρμογή ΒΑΚ σε μικρές πόλεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο και αυτό για την Ξάνθη πρέπει να είναι το επόμενο στοίχημα.
*Ο Μιχάλης Πουσπουρίκας εργάζεται ως Σύμβουλος Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων στην Εταιρία Συμβούλων Επιχειρήσεων ΦΜ-ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ στην Ξάνθη.
